ÇALIŞMA SAATLERİ KISALACAK MI?

Avrupa’da başlayan ve yavaş yavaş yayılan haftalık çalışma saatlerindeki azalma Türkiye’nin de gündemine girdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, çalışma saatlerini aşağı çekecek düzenlemeler için hazırlıkları başladı. Bu kapsamda bazı ülkelerdeki çalışma saatlerinin kısaltılması ve çalışma modelleriyle ilgili deneyimler incelenirken; sosyal güvenlik mevzuatını yeni nesil esnek çalışma şekillerine uyumlu hale getirmek için çalışma yapılıyor. Günlük 8 saatlik günlük çalışma süresi neredeyse yüz yıldır uygulanıyor. İş Kanunu’na göre Türkiye’de de genel çalışma süresi haftada 45 saat, memurların çalışma süresi ise haftalık 40 saat olarak uygulanıyor. Özellikle koronavirsü sürecinde hayatımıza giren esnek ve uzaktan çalışma yöntemlerinin yaygınlaşmasıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, çalışma saatleri sürelerinin azaltılması dâhil farklı formülleri gündemine aldı.

Çalışma sürelerinin uygulama şekilleri İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği ile düzenleniyor. Teknolojik değişim ve birim verimliğindeki artış dikkate alınarak çalışma sürelerinin yeniden belirlenmesi Meclis’in de gündeminde bulunuyor.

Sabah’ta yer alan habere göre; Meclis Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın araştırmasında çalışma saatlerinin tarihsel olarak azalma eğiliminde olduğuna dikkat çekiliyor. Araştırmada, çalışma sürelerinin düzenlenmesine yönelik çabaların amacının, uzun çalışma sürelerine engel olunarak iş gücünün korunması ve böylece halk sağlığı, verimliğe katkı sağlamak ve ailelere daha uzun zaman ayırma olduğu belirtiliyor.

Haftalık çalışma süresi nedir, gece vardiyasında fazla çalışma sınırı var mı?
Yasal olarak haftada en çok 45 saat çalışılabiliyor. Sözleşme ya da işyerindeki uygulamaya göre çalışılan günler 5×9 şekilde eşit bölünebilir. İşyerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati geçmeyecek şekilde farklı da dağıtım yapılabilir. İşveren ve işçi arasında bunun altında çalışma süresi de belirlenebilir.

Fazla çalışma konusunda dava yoluna gidilirse ispat yükümlülüğü kimde?
Çalışanın fazla mesaiye kaldığını ispatlaması gerekiyor. Çalışanın imzasını taşıyan bordro, giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri kayıtları delil olarak kabul edilebiliyor. Fazla çalışma yazılı olarak belgelenemiyorsa tanık gösterilebiliyor. Fazla çalışma alacakları için beş yıllık zaman aşımı bulunuyor.

Fazla mesai için para yerine izin kullanabilir miyim?

İş Kanunu’na göre işveren tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandıramıyor. Çalışan isterse yaptığı günlük çalışma sürelerindeki çalışma için zamlı ücret alabilir ya da serbest zaman kullanabilir. Fazla çalıştığı her saate karşılık 1.5 saati serbest zaman olarak kullanabilir. Bunun için yazılı başvuru zorunluluğu bulunuyor. İşveren çalışma süresini günlere göre farklı belirleyebilir mi?
Çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılmasına denkleştirme deniliyor. İşçi ve işverenin anlaşması ile yani iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmeleri ile haftalık çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine dağıtılabilir.